Geçtiğimiz haftalarda atık malzemelerin yeniden değerlendirilmelerine değinmiş, bu maddelerden üretilen ürünlerin doğaya ve ülke ekonomilerine olan katkılarından bahsetmiştik.
Bu kategoriye girebilecek projelerden biri, kumaş üzerine elde baskı ve boyama yaparak, giyim, aksesuar ve dekorasyon amaçlı çeşitli tekstil ürünleri üreten “Kader Kısmet Atölyesi”nin çalışmaları. Genelde kentsel dönüşüm yüzünden göç etmek zorunda kalan Sulukuleli bayanlardan oluşan grup, bu insanlar için aynı zamanda geçim sağladıkları bir dayanışma grubu. İsteyen herkes, evlerinde birikmiş eski gazete kağıtlarını İstanbul’da yer alan 100% Ekolojik Pazarlara bırakarak bu kağıtların Kader Kısmet Atölyesi’ne ulaştırabiliyor.
Türkiye’deki İstanbul ve Ankara gibi büyük şehirlerde günde yaklaşık 20 bin ton evsel atığın üretildiğini biliyor muydunuz? Peki bu miktarın ülke genelinde 70 bin tonu bulduğunu? Bu şu anlama geliyor: Türkiye'de kişi başına günde bir kilogram atık düşüyor! Ülkemizde de bu durumun farklı olmadığını düşünecek olursak, atık yönetiminin ne kadar büyük bir önem taşıdığını anlayabiliriz.
Atık yönetiminden bahsetmişken... Dünyanın en büyük çöplüklerinen biri olan 34 yıllık Rio De Janeiro çöplüğünün kapatılması ve yerine geri dönüşüm merkezi konulması planlanıyor. Her gün yaklaşık 9000 ton çöpün eklendiği çöplüğün neden olduğu sera gazları ve kimyasal içeren sıvıların denize karışması yüzünden yıllar geçtike çöplüğün popülerliğini azalmış. Her ne kadar da güzel bir haber olsa da, çöplük çalıştığı süre boyunca geçimini burdaki çöpleri elle ayrıştırarak sağlayan 1700 kişinin evsiz kalacak olması düşündürücü.
Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Çin’de ise 2008 yılının ortalarından itibaren geçerli olan plastik torba yasağı sayesinde, 4.8 milyon ton petrol, 800 bin ton plastik ve 24 milyar adet poşet tüketiminden tasarruf edildi. Enerji ve kaynak tasarrufunda olumlu rol oynadığı düşünülen bu kurala göre, süpermarket, bakkal ve alışveriş merkezlerindeki mağazalarda ücretsiz poşet verilmesi ve 0.025 milimetreden ince plastik poşetlerin üretilmesi yasaklandı. Ülke genelinde tüm plastik poşetler ücret karşılığı isteyenlere verilirken, bu alanda fiyatlandırmaya gidilmesi müşterilerin büyük bir çoğunluğunun kendi kumaş veya karton çantalarını alışverişe giderken beraberlerinde getirmesini sağladığından ülkemizde de düşünülebilir.
Önemli üretim kapasitesine sahip olan elektrik ve elektronik eşya sanayisinin ürettiği aletlerin kullanım sonrası doğaya ve dolayısı ile insan sağlığına zarar vermeden saklanmaları önem taşıyan bir konu. Bilgisayar, monitör, televizyon, buzdolabı, çamaşır makinesi, ve cep telefonu gibi elektrikli ve elektronik eşyaların mümkün oldukça geri kazanılması ve geriye kalan parçalarının ise uygun yollarla elden çıkarılmasını sağlamak için Türkiye Çevre ve Şehircilik Bakanlığı himayesinde “Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaları Yönetmeliği” (AEEE) hazırladı. Büyük ev eşyaları, küçük ev aletleri, bilişim ve telekomünikasyon ekipmanları, tüketici ekipmanları, aydınlatma ekipmanları, elektrikli ve elektronik aletler, oyuncaklar, eğlence ve spor aletleri, tıbbi cihazlar, izleme ve kontrol aletleri, elektrik ampulleri ve evsel amaçlı kullanılan aydınlatma gereçlerini kapsayan yönetmeliğin geçmesiyle elektrikli ve elektronik eşyalarda kurşun (Pb), cıva (Hg), artı altı değerlikli krom (Cr6), polibromürlü bifeniller (PBB), polibromürlü difenil eterler (PBDE), ve kadmiyum (Cd)’un kullanılması yasaklandı. Bu maddeleri içeren atık malzemeleri belediyelerin kuracağı atık getirme merkezlerine veya bu ürünleri satan yerlere bırakarak eski elektronik eşyaları yeniden değerlendirilebilmeleri için gerekli yerlere ulaştırmak mümkün.
Yönetmeliğin geçerli olduğu günden itibaren, elektrikli ve elektronik eşyaların üretiminden elden çıkarılışlarına kadar geçirdikleri yolculukta çevre ve insan sağlığının korunması esas alınmış. Bu eşyaların toplanması, işlenmesi, geri kazanımı ve bertarafında üreticinin de sorumluluğunun yüksek olduğunu unutmayarak hazırlanan yönetmelik, atık elektrikli ve elektronik eşyaların diğer evsel veya başka atıklarla birlikte depolanmasını, ve alıcı ortama verilmesini ve bütün olarak yakılmasını engellemekle kalmıyor, tüketicilerin evsel elektronik atıklarını herhangi bir ücret talep edilmeden iade edilebileceği uygun toplama yerlerinin tahsis edilmesini öngörüyor. Toplanan atıklar çevre lisanslı tesislerde uygun teknolojiler kullanılarak işlenecek ve bu sayede yılda yaklaşık 20 ton yağ, 40 ton gaz, 200 ton kurşun, 400 ton civa ve 100 ton toner tozunun ortama yayılması engellenecek. Bunlara ek olarak, elektrikli ve elektronik eşya atıklarının içerisindeki değerli olan kısımların geri kazanılmasının da ülke ekonomisine pozitif bir etkisi olacağı kesin.
Çise Ünlüer (14 Ekim 2012)
ciseunluer@gmail.com
No comments:
Post a Comment