Her ne kadar da ülkemizde yaygın olmasa da geri dönüşüm hepimizin bildiği ve ilgilendiği bir konu. İçerisinde evdeki artıklarımızı birleştirdiğimiz çöp torbalarını kapı önüne çıkarırken hiç düşünmeden attığımız cam kavanoz, karton kutu veya tenekelerin yeni malzemelerin üretiminde kullanılmak üzere geri dönüştürülebileceğini düşünmek içinizi acıtmıyor olamaz!
Aslında evsel atıkları geri dönüştürmeye başlamak sanıldığından çok daha kolay. Bugüne kadar yeşil bir yaşam yolunda atılabilecek birçok adıma değindik. Bunlardan biri evdeki çöplerimizi değerlendirme yöntemleri. Sebze ve meyve atıkları, kahve filtreleri, çay atıkları, gazete kağıtları ve hatta evde beslediğiniz kedi veya köpeklerin tüylerini bir araya getirerek oluşturacağınız kompostlarla kendi yetiştirdiğiniz bitkilerinizi gübreleyebilirsiniz. Kulağa zahmetli duyuluyor değil mi? Aslında hiç değil!
Evde kendi kompostunuzu hazırlamak için ihtiyaç duyacağınız tek şey küçük bir alan. Bu bir balkon veya evin arka bahçesi olabilir. Atıkları birleştirmek için ayırdığınız kompost kovasına evde biriktirdiğiniz organik atıkları yeşiller ve kahverengiler olarak ikiye ayırarak işe başlayabilirsiniz. Taze sebze-meyve atıkları, otlar ve mutfak atıkları komposta azot sağlayan yeşil atıklar; kuru yaprak ve ağaç parçaları, gazete kağıdı, talaş gibi malzemeler karbon içeriği yüksek olan kahverengi atıklardır. Kompostu hazırlamak için biriktirdiğiniz bu atıkları kompost kovanıza yerleştirirken bir kat kahverengi bir kat yeşil atık koyacak şekilde ayarlayarak azot-karbon oranını dengeleyebilirsiniz. Kat kat hazırladığınız kompostunuzun üzerini toprakla örterek birkaç ay beklettikten sonra gübreniz elinizde hazır!
Kendi gübrenizi elde etmek için hazırladığınız komposta neyin konulabilir neyin konulmaması gerektiğini öğrenmek önemli. Sebze-meyve atıkları, biçilmiş çim, kuru dal ve yapraklar, gazete kağıdı, şömine-mangal külü, kullanılmış kibrit, hayvan yem ve tüyü, yünlü ve pamuklu kumaş, bambu, şarap mantarı, bayat reçel-ekmek ya da kraker, pilav, makarna, kağıt torbalar, çay atığı kahve filtre ve telvesi gibi ürünleri kompost hazırlamada rahatlıkla kullanabilirsiniz. Öte yandan, et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri, kedi-köpek dışkısı, yağlı yemek atığı, naylon ve alüminyumlu kağıtlar, çocuk bezi ve hijyenik ped, tıbbi atık, ve üzerinde tohum ya da hastalık olan bitkilerin kompost kutusuna girmemesi gerekiyor.
Kompost dışında neden olduğumuz bireysel atık miktarını azaltmak için alacağımız o kadar basit ama bir o kadar etkili önlemler var ki, saymakla bitmez! Ama ben yine de birkaçına değinmeden edemeyeceğim. İlk akla gelen adım marketlerde kasaların yanında yığılı naylon poşetler! Üzerinde 100% doğada çözündüğü yazan poşetler ne yazık ki sadece belirli koşullarda doğada çözünebiliyor ve bu koşullara bu sınırlar dahilinde rastlanmıyor. Bu gerçeği unutmayarak göz göre göre kendimizi kandırmaya gerek yok! Market alışverişimizi doğaya zarar vermeden taşımanın tek yolu bez torbalar. Üstelik o kadar güzel tasarımlanmış olanları var ki, hem şık hem kullanışlı!
Yaygın plastik kullanımı doğayı düşünen tüm insanları rahatsız eden bir nokta. Çünkü tek bir plastik şişe doğada üç bin yıl yok olmaz. Bu yetmezmiş gibi içerisinde bulunan kanserojen madde BPA nedeniyle insan sağlığı karşısındaki dev tehditlerden biri olan plastiği eve mümkün oldukça az sokmak gerekli. Belediyelerimiz ayrıştırılmış çöp toplamasa ve geri dönüşüm yapmasa bile çöplerimizi ayırarak tekrar kullanılabilecek olan malzemeleri belirleyebilir, veya kompost yapımında kullanabiliriz.
Atık yağlar mutfak lavabolarından döküldüğü zaman doğal su kaynaklarına karışarak inanılmaz bir kirliliğe neden oluyor. İçerisinde yağları biriktirebileceğiniz bir bidonu sokak girişine yerleştirerek komşularınızla birlikte bu alanda geri dönüşümün başlatılması için girişimlerde bulunabiliriz. Örneğin Türkiye’deki Alo Atık Hattı, halkın biriktirdiği atık yağlar beş litre civarını bulunca gelip yağı kapınızdan alıyor. Böyle bir servis bizde neden olmasın?
Zaman geçtikçe evde biriken bir başka atık ise eski elektronikler. Artık kullanmadığınız bilgisayar veya telefonların çöp olmadığını ve bu parçaları memnuniyetle kabul edecek geri dönüşüm şirketleri olduğunu unutmayın. Son olarak, kullanmadığınız kıyafet, mobilya, veya eğitim malzemelerini ihtiyacı olan birilerine vererek onları ne kadar sevindirebileceğinizi unutmayın. Bunu kılınızı kııpırdatmadan yapmanın yolları bile mevcut. Tüm dünyada yaygın bir şekilde kullanılan ve Türkiye’yi de saran freecycle akımından yararlanmak için freecycle.org’a danışabilirsiniz.
Çise Ünlüer (10 Haziran 2012)
ciseunluer@gmail.com
No comments:
Post a Comment