Mutfak kültürü kavramı, beslenmeyi sağlayan yemek, yiyecek, içecek türleri ve bunların hazırlanma, pişirilme, saklanma, ve tüketilme sürecini; buna bağlı mekan ve ekipmanı, yeme-içme geleneği ile bu çerçevede gelişen inanış ve uygulamalardan oluşan bütünsel ve kendine özgü bir kültürel yapıyı anlatır.
Dünyanın çoğu yerinde olduğu gibi ülkemizde de yemek kültürü zamanla değişerek modern hayatta bugünkü yerini alsa da, yemek pişirmek ve ortaya çıkan sonucu sevdiklerimizle paylaşmak uzun yıllardır kültürümüzün en önemli parçalarından biri haline gelmiştir. İster mecburiyet ister zevk için olsun, hepimiz için ortak bir paydayı oluşturan beslenme kavramının sağlığımız üzerindeki etkilerini az çok biliyoruz. Peki yiyeceklerin çiğ halinden soframıza gelene kadar geçtikleri yolculuk boyunca harcanılan enerji miktarını azaltmak için mutfaklarımızde ne gibi önlemler alabiliriz?
Dünyada büyük yankı uyandırmış olan küresel ısınma, herşeyden önce bir enerji problemidir. Bu nedenle, çözüme giden yolda atılacak en önemli adımlardan biri, hayatımızın her alanında ihtiyaç duyduğumuz enerji miktarını azaltmaktan geçer. Mutfakta alınacak basit önlemler arasında, yemekleri düz tabanlı tencereler ve tepsilerde pişirmek, yiyeceklerin çok küçük ve eğik tabanlı tepsilerde kısa sürede pişmediğini akılda bulundurarak, fırında kullanılan tepsilerin fırına uygun olduğundan emin olmak gibi yaklaşımlar gelmektedir. Aynı miktar yiyeceği ısıtmak için mikrodalga fırın, klasik fırına göre yüzde atmış altı (66%) daha az enerji tükettiği için mümkünse yiyecekleri mikro dalga fırınlarda ısıtmak gerekir.
Yemek pişirirken tencere veya tepsimizin kapakları sıkıca kapalı ise, mevcut ısının yemeğin pişmesi için yeterli olduğunu düşünerek, pişirme tamamlanmadan iki-üç dakika önce fırın veya ocağımızı kapatabiliriz. Fırını ön ısıtıcıda çalıştırmak gereksiz enerji harcamasına neden olacağından yemeği fırına koyduktan sonra ısıtıcıyı çalıştırmalıyız. Yüksek sıcaklık gerektiren yiyecekler hariç fırında ön ısıtıcı programını kullanmamalıyız. Yemek pişerken fırın kapağını gerekmediği sürece açmamak, her kapak açılışında sıcaklığın 25 ile 30 derece birden düşmesini engeller. Yemek piştikten sonra fırının atık ısısını kullanarak yemek pişiminden ve fırın kapandıktan sonraki 15-30 dakika esnasında tatlıları, yemişleri, ve küçük ekmek parçalarını ısıtabiliriz.
Cam ve seramik kaplar, metal kaplardan daha uzun süre ısıyı tutabildikleri için cam veya seramik kaplar kullanıldığında kızartma ve pişirme sıcaklığını 15 derece düşürebiliriz. Kapaksız kapla yemek pişirirken 3 kat daha fazla enerji tükettiğimizi unutmayarak, pişirme süresince kapak kullanmayı alışkanlık haline getirmeliyiz. Genel olarak, enerji tasarrufu sağlamak için fırın çalıştırıldığında iki veya üç tür yemeğin aynı anda pişirilmesi tavsiye edilir.
Fırında veya ocakta yemek pişerken yiyeceğin piştiği kabın kapağı mutlaka sıkıca kapatılmalıdır. Isının ve nemin tencere veya tepsi içinde tutulması yemeğin hızlı pişmesine yardımcı olacağından kapaklar hava sızdırmaz olmalı. Yemek pişirmek için basınçlı tencereler kullanarak hem enerjiden hem de zamandan tasarruf edebiliriz. Fırın içinde havanın rahatça hareket edebilmesi için fırın ile tepsi arasında 5 cm boşluk bırakmak hem iyi bir hava sirkulasyonunu hem de yemeğin daha hızlı ve iyi pişmesini sağlar.
Soğuk kış günlerinde ne kadar cazip görünse de fırınları bulundukları odaları ısıtmak için asla kullanmamalıyız. Bu durum çok tehlikeli olmakla birlikte düşündüğümüzden pahalıdır. Sebzeli yemekleri pişirirken az su kullanmalı, yüksek sıcaklıkta pişirmeye başlayarak buhar çıkmaya başladıktan sonra düşük sıcaklıkta pişirmeye yönelmeliyiz. Bu sistem sayesinde yiyecekler daha iyi ve hızlı pişer. Bunlara ek olarak, yüksek sıcaklıkta pişirme işlemine devam etmek, besin maddesinin yok olmasına neden olur.
Tencere, tava ve çaydanlık tabanını aşan her alev enerji israfıdır. Tüm tencerelerin, tepsilerin, tavaların ve çaydanlıkların tabanları düz olmalı ki alev tencere tabanına tam olarak temas ederek kesinlikle tencere, tava veya çaydanlık tabanını aşmamalı. Fırınımızı düşük sıcaklık şartlarına ayarlayarak ve bu ayarlarda yiyeceği yavaş pişirerek enerji israfını önlemiş oluruz. Son olarak, fırın satın alırken mutlaka hava ve ısı sızdırmaz, yalıtımlı (fırın çalışırken elimizi kapağına koyduğumuzda sıcaklık hissetmemeliyiz) ve az enerji tüketenleri tercih etmek, dünyamızın geleceği için kişisel anlamda yapabileceğimiz en iyi yatırımlardan biri olur.
Çise Ünlüer (18 Temmuz 2010)
ciseunluer@hotmail.com
No comments:
Post a Comment