Evsel atık su, evlerimizdeki mutfaktan, çamaşır makinesinden, banyodan, tuvaletten ve benzer amaçlı bölümlerde kullanılıp kanalizasyona atılan atık sulara verilen isimdir. Bu suyu “gri” ve “siyah” olarak ikiye ayırmak mümkün. Evsel atık suyun siyah su içermeyen kısmını tanımlamak için kullanılan “gri su” terimi, duştan, lavabodan, küvetten ve hatta mutfaktan gelen atık suyu içerir. Öte yandan “siyah su” tuvaletlerden gelen suya denir. Türkiye de dahil olmak üzere birçok ülke evsel atık suyun en az kirli kısmı olan gri suyu, yani duştan, lavabodan, küvetten gelen suyu, çeşitli alanlarda tekrar kullanılmak üzere arıtmaktadır. Bazı gri su kazanım sistemleri, çamaşır makinesi ve mutfaktan atılan suyu da gri suya dahil ederek bu kaynaklardan elde edilen suyun geri kazanımını mümkün kılar.
Gelişen teknoloji ile ihtiyaç duyduğumuz suyu elde etmenin farklı yöntemlerini keşfediyoruz. Bugün sizlere az önce tanımladığımız siyah suyu değerlendirip yeniden kullanıma sunan bir projeden bahsetmek istiyorum. Suyun geri dönüşümü alanında çalışma yapan birçok ülke var. Bu girişimlerden göze çarpanlardan biri Singapur’un kanalizasyon suyunu arıtıp temiz içme suyuna dönüştüren ve insanlara geri sunan NEWater (Türkçe’si “Yeni Su”) projesi. Bu sistem çerçevesinde kanalizasyondan çıkan atık su çift zar kullanılarak mikrofiltrasyon ve ters osmoz yöntemleriyle arındırılarak içilebilir kaliteye getiriliyor. Bu su daha sonra şehrin ülke şebekesinden evlere ve yüksek derecede temiz su gerektiren işlemleri içeren endüstrilere ulaştırılıyor.
Singapur’da su geri dönüşümü 1974 yılından beri devam ediyor. Suyun yeniden değerlendirilmesi üzerine yoğunlaşan NEWater çalışması 1998 yılında ülkenin Kamu Hizmeti Komisyonu ve Çevre ve Su Kaynakları Bakanlığı tarafından başlatıldı. Bu çalışmanın esas amacı, NEWater projesinin Singapur’un su ihityacını karşılamak için geçerli bir opsiyon olup olmadığını anlamaktı. Yeraltı su kaynakları olmadığı için su ihtiyacının çoğunu yağmur sularından ve Malezya’dan almaya alışmış olan ülke, başka ülkelere olan bağımlılığını azaltmak için bugüne kadar denizden alınan tuzlu suyu ve kanalizasyon suyunu arıtmayı içeren sistemlere yatırım yapmıştır.
Ülkenin farklı alanlarında bulunan toplam 5 farklı noktaya yayılmış olan NEWater merkezleri eğitim amaçlı olarak da kullanıldıklarından ilgilenen ziyaretçilere ücretsiz giriş hakkı sunuluyor. “Çoklu engelli değerlendirme işlemi” kullanılarak elde edilen temiz su 4 farklı engelden geçerek son halini alıyor. Bu engellerin birincisinde kullanılmış atık su, konvansiyonel atık su arıtma yöntemi kullanılarak su değerlendirme merkezlerinde işleniyor. İkinci engel mikrofiltrasyon ve ultrafiltrasyon yöntemleriyle suyun içerisindeki katı maddeler ve hastalıklara neden olan bakteri ve viruslerin ayrılmasını sağlıyor. Bu işlem sonrasında zardan geçen filtrelenmiş su içerisinde sadece çözünmüş tuzları ve organik molekülleri içeriyor.
İşlemin sondan bir evvelki adımı olan üçüncü engel, ters osmoz yöntemini kullanarak yarı geçirgen zar yardımıyla istenmeyen ağır metaller, nitrat, sülfat, klor ve çeşitli pestisitler gibi atık maddeleri sudan ayırıyor. Böylece ilk üç engelden geçen su, zararlı virus ve bakterilerden tamamı ile arınmış olarak içerisinde sadece az miktarda tuz ve organik madde bulundurarak elde ediliyor. Bu noktada elde edilen su içilebilir nitelikte oluyor. Sonuncu engel olan dördüncü adım daha çok bir güvenlik önlemi olarak görev görüyor. Bu noktada UV kullanılarak yapılan dezenfeksiyon sayesinde su içerisindeki tüm organizmalar etkisiz hale geldiğinden, işlem sonucu elde edilen suyun saflığının kalitesinden emin olunabiliyor. Son olarak eklenen bazı alkali kimyasallar suyun pH değerinin istenilen seviyeye gelmesine yardımcı oluyor. Bu adımlar sonrasında tamamı ile temizlenen su güvenle kullanıma hazır hale geliyor.
Bugün bu proje kapsamında geri dönüştürülen suyun miktarı yaklaşık olarak günde 76000 metre küp şeklindedir. Bu miktarın yüzde altı (6%)’sı dolaylı yollardan içme suyu olarak kullanılmaktadır. Bu miktar Singapur’un toplam içme suyu talebinin yüzde bir (1%)’i kadardır. NEWater projesi sonrasında elde edilen suyun geri kalanı çeşitli ürünlerin üretimi için yönlendirilmektedir. Bu proje sonrası elde edilen suyun kalitesi USEPA (United States Environmental Protection Agency) ve WHO (World Health Organization) tarafından konulan su kalitesini belirleyen tüm koşullarun üzerindedir. NEWater sayesinde elde edilen suyun Singapur’un diğer kaynaklardan elde ettiği tüm su çeşitlerinden daha temiz olduğu da bilinmektedir. Bu yıl sonunda proje kapsamında elde edilen suyun, ülkenin toplam içme suyu talebinin 3.5%’ini karşılaması planlanıyor.
Tuvaletinizden kanalizasyona akan suyu daha sonra içmek üzere satın alabileceğinizi düşünmek ne kadar içinizi rahatlatır bilmiyorum ama bu yöntem gelişmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılmaya başlandı. İşletme ve finans alanında önde gelen yayın organlarından Forbes tarafından Singapur’da yapılan bir araştırmaya göre halkın yüzde doksan sekiz (98%)’i NEWater projesi ile elde edilen suyu benimseyip kabul etmiş. Tabii bu yüksek kabullenme oranları devletin projeyi halka tüm detayları ile tanıtıp bilgilendirmesiyle doğru orantılı.
Çise Ünlüer (6 Kasım 2011)
ciseunluer@gmail.com
No comments:
Post a Comment