DESERTEC Projesi

Son birkaç yıldır medyada yer alan Desertec projesi, finans devleri Munich RE ve Deutsche Bank ile enerji gruplarından E.ON ve mühendislik şirketleri ABB ve Siemens’in biraraya gelmesi ile dünyanın en büyük tek noktaya odaklı solar panel tesislerini kurmak için yapılan 400 milyar avroluk bütçeye sahip bir girişimdir. Güneş kaynaklı yenilenebilir enerji projesi, Kuzey Afrika’da devasa bir güneş enerjisi santrali kurma planıyla başlatıldı. Proje hayata geçirildiğinde, önumüzdeki 40 yıl boyunca Kuzey Afrika ve Orta Doğu’da 100 gigavatlık enerjinin üretilmesi amaçlanmaktadır.

Projenin başlangıç noktası, sera gazları emisyonlarının azaltılması yolunda birçok Avrupa ülkesinin yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmiş olması ve bu alanda çözüm arayışı içine girmeleridir. Büyük miktarlarda güneş gören Sahra Çölü ve çevresindeki çöl alanlarından elektrik enerjisi üretme fikri yıllardır gündemde olmakla birlikte, uzmanlara göre 400 bin km2’lik kullanılmaya hazır boş bir alan olan Sahra Çölü’ne hergün 6 saat boyunca düşen güneş enerjisi, dünyanın bütün enerji kaynaklarından elde ettiği ve kullandığı bir yıllık enerjiye eşittir. Aynı şekilde, bu alanın 0.3%’ünün solar enerji üreten tesislerle kaplanması durumunda Avrupa'nın enerji ihtiyacı tümüyle karşılanabilir. 560 milyar dolara mal olması beklenen projeyle, güneş enerjisinden üretilen elektrik Akdeniz’in altından geçecek kablolarla Avrupa'da 3 bin kilometrelik bir şebekeye dağıtılacak.

Kurulduğu günden bugüne küçük adımlarla ilerleyen ve “dünyanın en önemli güneş enerjisi projesi” olarak tanımlanan projenin tam olarak tamamlanması 2050 yılını bulacak. Çöle kurulacak olan ayna tarlaları, Sahra bölgesindeki güneş ışınlarını kullanarak suyun ısıtılmasını sağlayacak. Isınan su, tribünleri çalıştırarak elektrik enerjisinin üretilmesine yol açacak. Aynalar, ağırlıklı olarak Kuzey Afrika olmak üzere, Orta Doğu’ya da yerleştirilecek. Proje tamamı ile gerçekleşince, Kuzey Afrika ve Avrupa ekonomilerinin, sera gazı emisyonlarını sınırlı ölçüde tutarak büyümelerine olanak sağlaması bekleniyor.

Yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen bu enerji, hidrokarbon tesislerin kullanımını azaltmakla birlikte, enerji üretmek için tesislerde kullanılan suyun aynı zamanda bölgede sulamada kullanılabilmesini mümkün kılarak tarımın gelişmesinin yolunu açacaktır. Projenin hedefleri arasında, önümüzdeki 10 yıl içerisinde solar tarlaların kullanıma hazır ve çalışır hale gelmesi bulunuyor.

Sahra bölgesinde nüfusun olmaması ve güneş enerjisinin yoğun olması avantajlı bir durum yaratıyor. Ancak projenin gerçeğe dönüşmesi yolunda çözülmesi gereken birçok sorun var. Örneğin, Desertec projesinin maliyetinin çok yüksek olduğu kaçınılmaz bir gerçek. Bunun yanında Sahra bölgesindeki kum fırtınalarının da sorun yaratabilme ihtimali yüksek. Projenin önünde duran bir başka sorun ise bölgedeki suyun azlığı.

Projenin başarıya ulaşmasına engel oluşturabilecek en büyük sorunlardan bir diğeri ise projenin yapılacağı Kuzey ve Orta Afrika ülkelerinde tesislerin güvenliği. Buna ek olarak, üretilen elektriğin mevcut şebeke üzerinden dağıtılması, bölgedeki altyapı sorununu gündeme getirmektedir. Bu sorunu ortadan kaldırmak için üretilen enerjiyi dağıtacak nitelikte bir şebekenin hazırlanması önem taşımaktadır.

Desertec projesi altında kurulacak solar panel alanlarının Türkiye'den Suudi Arabistan ve Fas'ı da içine alan bir yay içerisinde yer alması planlanıyor. Bugüne kadar enerji ihtiyaçlarının önemli bir bölümünü ithal etmek durumunda kalan Fas, Tunus ve Ürdün gibi Afrika ülkelerinin Desertec projesinden faydalanacakları kesin. Fas yenilenebilir enerji ajansı ajansı CDER, projenin Kuzey Afrika’nın ekonomik ve sosyal gelişimine katkıda bulunabileceğine ve Fas’ın enerji bağımlılığını azaltacağına inanıyor.

Özetlemek gerekirse, Desertec projesi sayesinde Afrika’nın güneşi Avrupa’yı aydınlatacak. Projenin resmi internet sitesine göre, proje ile ilgili politik, sosyal, endüstriyel ve hukuki bütün sorunlara karşı The Desertec isimli bir fon kurulmuş durumda. Amaç, milyarlarca watt’lık enerji elde edebilmek için, geniş çölleri kavuran çöllere varan güneş ışınlarından yararlanmak. Ayrıca atmosfere karbon salınımın azaltılmasına katkıda bulunularak önümüzdeki 40 yıl içinde Avrupa’nın enerji ihtiyacının yüzde onbeş (15%)’ini karşılamak.

Binlerce yeni iş istihdamı yaratacağı söylenen Desertec projesinin, ayrıca bir dizi yasal ve siyasi engeli de aşması gerekiyor. Fakat Desertec daha şimdiden Almanya hükümetinin desteğini kazanmış durumda. Projenin çalışmaya başlaması, kırsal kesimlerdeki yoksulların yaşam standardını yükseltmeye katkı sağlayabilir ve kentsel alanlara kitlesel göçü azaltabilir.

Eğer gerçekleşirse, Desertec projesi, güneş enerjisinden elektrik elde etme teknolojisinin cehresini değiştirecek ölçekte bir girişim olacak. Kurucu şirketler ve bu konuyla iliglenen uzmanlar proje için yatırımcıları cezbetmeye çalışmanın yanında, staj amaçlı veya gönüllü katılmak isteyecek olan insanların da ilgisini çekmeye çalışıyor. Daha fazla bilgi icin desertec.org adresinden bilgi almak mümkün.


Çise Ünlüer (6 Şubat 2011)
ciseunluer@hotmail.com