Çekmecelerimizdeki Altınlar

Cep telefonları hayatımıza gireli kaç yıl oldu? Eminim hepimizin elinde artık yeni modellerin yanında tercih görmediği için bir kenara atılmış ve eskisi gibi kullanılmayan birkaç eski cep telefonu vardır. Peki kullanmadığımız eski cep telefonlarımızı geri dönüştürerek doğal kaynakların korunmasına katkıda bulunabileceğimizi biliyor muyuz? Gelin, daha yakından bakalım...

Kullanılıp bir kenara atılan cep telefonlarının sayısı gün geçtikçe artıyor. Ancak bu mobil cihazlar gümüş ve altın gibi birçok değerli hammaddelerden üretilmiş parçalar içeriyor. Örneğin, bir ton eski mobil telefon, bir kilo gümüş ve 300 gram altın içerebiliyor. Çihazların ömrü dolduğunda bu maddelerin oldukları gibi çöpe gitmesi ve değerlendirilecekleri yerde çevreyi kirletiyor olmarı gerçekten yazık. İçerdikleri madenlere ek olarak, uygun yöntemlerle geri dönüştürülmeyen tek bir cep telefonu bile, sadece pilinde bulunan kadmiyumla, 600bin litre suyu kirletme potansiyeline sahip olduğu gibi, yeniden değerlendirilebileceği halde çekmecelerimizde gereksiz yere bekletilen her telefon, doğal kaynakların gereksiz yere tüketilmesine de sebep olmaktadır.

Bu duruma potansiyel bir çözüm olarak geliştirilen cep telefonu geri dönüşüm planları sayesinde ekonomik zorluklarla yüz yüze olan az gelişmiş üçüncü dünya ülkelerindeki iletişim ihtiyacına katkıda bulunulabilir ve yeni üretim sürecinde doğal kaynakların tüketilmesinin önüne geçilebilir.

Çoğumuzun çekmecelerinde yatan servet olan eski cep telefonlarından ayrılmak o kadar kolay olmayabilir. Dikkatli düşünecek olursak bu şekilde kullanılmayan binlerce cep telefonu vardır! Rakamlar göz önüne alındığında bu cihazların geri dönüşümleri sayesinde ekonominin potansiyel kazançları önem kazanıyor. Cep telefonlarında altın ve gümüş gibi değerli madenlerden, nikel, kobalt gibi özel metallere, kurşun, civa, kadminyum, gibi toksik maddelere kadar birçok element bulunuyor. Bu nedenden dolayı ülkemizde ikinci el cep telefonlarını yeniden değerlendirerek zararsız hale getiren bir sistemin oluşturularak bu telefonların ekonomiye yeniden kazandırılması hemen ele alınması gereken bir konudur.

Geri dönüşümün doğanın korunmasına hizmet etmenin yanında ekonomik bir değer yaratmakta olduğunun farkında olan bazı telefon şirketleri, eski, kullanılmayan telefonları toplayarak marka ve modellerine göre ayırıyor ve kontrolden geçiriyorlar. Toplanan telefonlar arasında kırılmış olanlar bile yeniden değerlendiriliyor. Bu prosedüre uygun olarak toplanan cep telefonları ve piller, şirket çalışanları tarafından tek tek kontrol edilerek kullanıma uygun olan parçalar belirleniyor ve yeniden kullanılabilecek olanları ayrıştırılıyor. Yeniden değerlendirilebilen bu parçalar başka telefonların tamirinde kullanıldığından yeni parça üretimi için gereken doğal kaynak harcamasını önlemektedirler.

Eski parçaların yeniden değerlendirilmesine ek olarak halen kullanılabilir durumdaki eski cep telefonları, ekonomisi tam olarak gelişmemiş ülkelerdeki gelir seviyesi düşük kişilerin kullanımına sunulabilir. Bu sayede ihtiyacı olan insanların iletişim ihtiyacı karşılanmakla kalmaz, bu satıştan elde edilen gelir sosyal sorumluluk projelerine de bağışlanabilir. Kullanıma uygun olmayan telefonlar ise parçalarına ayrılarak metal dönüşümü için incelenir. En son olarak tekrardan kullanılması mümkün olmayan parçalar kıymetli metal ve demir olarak ayrıştırılmak için ergime ve suda ayırma gibi yöntemler kullanılarak metal dönüşümü sürecine alınır. Bu işlemlere ek olarak ham metaller çeşitli yöntemlerle ayrıştırılarak yeni telefon veya cihaz yapımında kullanılmak için hazırlanır ve bu da doğal kaynaklara olan bağımlılığı azaltır.

Kullanıcılarına benzeri servisleri sunan şirketlerden biri Turkcell. Geri dönüşüm amacı ile Turkcell İletişim Merkezleri’ne getirilen cihazlar şirket tarafından kayıt altına alındıktan sonra projeye destek olanların elektronik posta adreslerine bir sertifika gönderilir. Proje kapsamında geri dönüşüme alınan cihazlar, Turkcell İletişim Merkezleri’nden toplanır ve tek tek kontrol edilir. Bu noktada, cihazların içinde unutulan kişisel bilgi ve SIM kartlar, güvenlik amacı ile mutlaka imha edilir. Tüm bu işlemleri mümkün kılmak ve cep telefonlarının doğaya saygılı yöntemlerle geri dönüşümünü sağlamak amacı için tüm Turkcell İletişim Merkezleri’nde, “Cihaz Geri Dönüşüm Kutuları” yer almaktadır.

Kendi adıma küçük bir adımla büyük bir fark yaratmak için İngiltere’de servis veren Envirofone’a eski telefonlarımı gönderdim. Bu servisin parçası olmak için, Envirofone’un internetteki sayfasından kısa bir üyelik formunu doldurduktan sonra kendi belirlediğiniz şifrenizle hesabınıza giriyorsunuz. Elinizdeki eski telefonların modellerine göre yapabileceğiniz arama sonrasında şirketin size geri dönüşümlerinin mümkün olup olmadığını belirtmesinin yanında bazı telefonların geri dönüşümü için cep telefonu sahibine belli bir ücret gönderiliyor. Yani, telefonunuzun geri dönüşümünü mümkün kılarak hem doğaya saygılı şekilde hareket etmiş oluyorsunuz hem de karşılığında maddi bir kaynak sağlıyorsunuz!

İhtiyaç duymayarak kullanmadığımız cep telefonları doğal kaynakların gereksiz kullanılmasının önüne geçebilir. Bu telefonların kullanılmayan parçalarının eritilmesi ile elde edilen metaller, yeni madde üretiminde kullanılarak alternatif kaynak yaratılabilir. Bozuk, kırık ya da eksik olan telefonlar, geri dönüşüm kapsamında kontrol edip parçalarına ayrıştırılarak, yedek parça ihtiyacında kullanılabilir. Böylece yedek parça üretimi için gerekli doğal kaynakların kullanılmasına gerek kalmaz. Halen çalışan ama kullanılmayan telefonlar ise ekonomik olarak az gelişmiş ülkelerdeki cep telefonu ihtiyacını karşılamak için kullanılabilir. Bir taşta birçok kuş...


Çise Ünlüer (28 Kasım 2010)
ciseunluer@hotmail.com