Alanı ne olursa olsun, üniversitelerde yapılan araştırmaların bilime ve insanlığın gelişimine koyduğu katkı tartışılmaz. Geçtiğimiz hafta yüzümüzü güldüren haberlerden biri Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden geldi. ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü’nde araştırma yapan bir ekip, ulaşım, mimarlık, ürün ve hizmet alanlarında yılın en sıra dışı çevreci proje ve çalışmalarını ödüllendiren, “çevre oscarları” olarak da anılan Green Dot Awards 2012 yarışmasında toplam 14 ödülün üçünü almaya hak kazandı.
Tüm dünyada giderek artan çevre bilincinin ürünler üzerindeki duyarlılığını vurgulamak amacıyla, çevre dostu bir şekilde üretilmiş seçkin ürünleri desteklemek için 2008 yılından itibaren Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl düzenlenen Green Dot Awards, dünyanın en prestijli ödüllerinden biri. ODTÜ adına geri dönüşüm, atık malzeme kullanımı ve sürdürülebilir enerji gibi alanlara yoğunlaşarak ödül alan projeler ise birbirinden umut verici.
“Living Pots Sürdürülebilir Yetiştirme Sistemi” şeklinde tanıtılan çalışmada, atık kereste kullanarak düşük karbon salınımı ve tamamen geri dönüşümlü yetiştirme üniteleri elde edilebileceğini, ve yalnızca ahşap üzerinde üretilebilen “shitake” isimli mantar çeşitlerinin dahi bireysel veya endüstriyel olarak yetiştirilebileceğini kanıtlayan tasarım Endüstriyel Ürünler kategorisinde ikincilik ödülü kazandı. Tasarım sayesinde bu mantar türünün yetiştirilmesi için artık ağaçların kesilmesine gerek kalmayacak ve saksılar üst üste istiflenip, endüstriyel kullanımda geniş üretimler yapılabilecek.
ODTÜ’lü takıma Ev Aletleri kategorisinde ikincilik ödülü kazandıran proje ise kapalı su döngü sistemiyle buharlaşan suyu yoğuşma ile geri kazanan, suyun ısınma süresini de azaltan, ve böylece su ve enerji korunumu alanına yenilikler getiren “Twist Su Kaybetmeyen Kettle” oldu. Aynı ekip, aynı anda iki kişinin sörf veya yelken yapabilmesine olanak sağlayan yeni bir deniz aracı sınıfı da yarattı. 4 metre 20 santimetrelik boyuyla eğitim amaçlı veya profesyonel kullanımda sosyal ve eğlenceli bir deneyimle deniz sporlarını teşvik etmeyi hedefleyen “SurfSail42 Sörf ve Yelkenli” tasarımı ile ODTÜ ekibi Ulaşım kategorisinde ikincilik ödülü kazandı. Bu yarışmada kavramsal kategoride yanşan “V-Tent Güneş Enerjili Araç Şarj ve Park Ünitesi” de mansiyon ile ödüllendirildi.
ODTÜ ile duyduğumuz gurur, dünyanın farklı noktalarında zor şartlar altında yaşamlarını sürdürmeye çalışan insanların hayatlarını biraz da olsa kolaylaştıracak buluşlarla devam ediyor. Bu alanda fark yaratan Wakawaka’yı duydunuz mu? Gelin yakından bakalım.
Dünyanın elektrik görmeyen ve mümkün oldukça gaz yağı kullanarak aydınlatılan noktalarına çok daha sağlıklı ve sürdürülebilir bir çözüm getiren icatlardan biri Wakawaka. Güneş enerjisi ile şarj olan ve bu şekilde kullanıldığı ortamlara 16 saat ışık sağlayan Wakawaka light, tehlikeli, pahalı ve çevreye zarar veren gaz yağından çok daha cazip bir seçenek. Bu ürünü kullanışlı kılan bir diğer özelliği dünyanın çok da güneş görmeyen yerlerinde bile şarj olabilmesi. Sunduğu dört farklı ışık seçeneği arasından en uygun olanını seçerek kamplarda veya acil durumlarda da Wakawaka light’ı kullanmak mümkün. Ürün, şişelerin üzerine yerleştirilerek ayaklı lamba olarak da kullanılabiliyor. Üç yıllık kullanımdan sonra pili değiştirilen Wakawaka, bundan sonraki yedi yıl boyunca sorunsuzca çalışabiliyor. Tüm avantajların yanında, Wakawaka satışları aracılığıyla “iklim kahramanı” eğitim programlarına bağışta bulunmak ve aydınlatması olmayan ailelere ışık gitmesini sağlamak mümkün.
Dünyanın, insanların enerji gibi temiz suya ulaşmakta zorluk çektiği noktalarına bir nevi “hayat” getiren projelerden bir diğeri Eliodomestico. Her yıl dikkat çeken icatları ödüllendiren TIME dergisi tarafından da yılın en iyi icatlarından biri olarak nitelendirilen Eliodomestico, aslında bir arıtım cihazı. Tasarımcı Gabriele Diamanti tarafından temiz suya ulaşımın kolay olmadığı ülkelerde kullanılmak için tasarlanmış. Güneş enerjisi ile çalışarak temiz su sağlayan cihazın her gün en yakın temiz suya ulaşmak için kilometrelerce yürüyen insanların hayatını kolaylaştıracağına kesin gözle bakılıyor.
Önümüzdeki hafta insan hayatının devamını etkileyen ve bu süreçte karşılaşacağımız zorluk ve tehlikeleri ortadan kaldırmayı hedefleyen diğer buluşlarla devam edeceğiz.
Çise Ünlüer (6 Ocak 2013)
ciseunluer@gmail.com
