Dünyanın birçok yerinde olduğu gibi, ülkemiz de küresel ısınma ile gelen artan sıcaklardan etkilenmiş ve de etkilenmeye devam edecektir. Son yıllarda daha da güçlü bir şekilde yaşanan kuraklık ve bunun neden olduğu susuzluk, yaşamımızın her alanında olduğu gibi, havadaki karbondioksiti emerek havadaki sera gazları miktarlarının azalmasına yardımcı olan yeşil bitkilerin de direncini kırmıştır. Mevcut çevre koşulları dikkate alınmadan seçilen ağaç ve çalıların bir kısmı kurumuş ya da beklenilen gelişmeyi gösterememiştir.
Sürekli bir şekilde su sorunu yaşayan ülkemizde kişisel su kullanımımıza bile dikkat etmek durumundayken, çevremizdeki bitkilere gerekli önemi gösteremiyor olabiliriz. Ancak, bugün yaşamakta olduğumuz kurak dönemin olumsuz etkilerinin giderek artarak önümüzdeki yıllarda da devam edeceği gerçeğinden yola çıkarak, toplumun her kesiminin bu konuya yönelik gerekli duyarlılık ve sorumluluğu göstermesi ve gelecekte karşılaşabileceğimiz zararların en aza indirgenebilmesi büyük önem taşımaktadır. Ülkemizi tüm yıl boyunca yemyeşil kılmanın tek yolu, iklimimizi derinlemesine öğrenmekten ve peyzaj ayarlamasını elimizdeki kaynakları yok etmeden sağlamak için gerekli planlamaları yapmaktan geçmektedir.
Çim alanlar ve nemli havalarda yetişen çiçekler gibi yaşamını sürdürebilmesi için her gün düzenli sulamaya gereksinim duyan bitkiler yerine iyi bir peyzaj düzenlemesi ile getirilen ve tüm yaşamı boyunca çok az su kullanımına ihtiyaç duyan bitkiler getirmek, ülkemizin mümkün olan en az su miktarını kullanarak kolayca yeşillendirilmesine olanak sağlar. Dünyada su temini konusunda yaşanılan güçlüklerin giderek artması, suyun etkin kullanımına yönelik çözüm arayışlarını hızlandırmıştır. Bu doğrultuda, “Su-Etkin Peyzaj Düzenlemesi” (Water-Efficient Landscaping) başlığı altında suyun akılcı kullanımı ve doğal peyzaj düzenleme kavramları geliştirilmiştir. “Kurakçıl Peyzaj Düzenleme”, ya da diğer adıyla bilinen “Xeriscape”, genel olarak suyun en az düzeyde kullanılmasıyla su kaynaklarının ve çevrenin korunmasını ilke edinen özellikli peyzaj düzenleme olarak tanımlanabilir. Su kullanımına yönelik tasarrufun sağlanabilmesi amacıyla geliştirilmiş olan bu kavramın içerisindeki Yunanca “xeros” kelimesi “kuru”, İngilizce “landscape” kelimesi ise “peyzaj” anlamına gelmektedir.
Kurakçıl peyzaj düzenlemesinin esas temel ilkeleri arasında çim alanlara olabildiğince az yer verilen ve sulamayı en az gerektiren uygun planlama ve tasarım yapılması, toprak analizi ve toprak koşullarının iyileştirilmesi, suya en az gereksinim duyan ve kurağa dayanıklı uygun bitki türlerinin seçimi, çim alanların uygulama ve bakım çalışmalarında kolaylık yaratan pratik ve ekonomik çözümler sunacak biçimde tasarlanması, etkin sulama sistemlerinin oluşturulması, ve uygun bakım çalışmalarının yapılması gelmektedir. İyi düşünülerek ve dikkatli bir biçimde hazırlanan peyzaj planı fonksiyonel, estetik, ve su-etkin olmasının yanında, peyzajın yaratılmasında kritik rol oynayan doğru bitki seçimi, ülkemizin iklim özelliklerine ve toprak koşullarına göre uygun bir biçimde gerçekleştirilmelidir.
Tasarımda doğal bitki türlerinin seçimine dikkat ederek, zor gelişen, hastalıklara duyarlı veya ek bir özen gerektiren hassas bitkilerin kullanılmamasına özen gösterilmelidir. Peki Kıbrıs gibi kurak ülkelerde en kolay yetişecek bitkiler hangileridir? Kuraklık peyzajına uygun bitkilerin başında gelen kaktüs bitkisine ek olarak, limon, yenidünya, zeytin, ve nar ağaçları büyümeleri için en az miktarda suya ihtiyaç duyan bitkiler arasında gelmektedir. Bundardan biraz daha fazla su gereksinimi duyan damkoruğu, çalılardan yerli kaya gülü, ve bunlara ek olarak nane ve adaçayı da bu listeye eklenmeyi hakkedecek miktarda az su gerektirdikleri için ülkemizde kolaylıkla yetiştirilebilirler.
Başarılı bir peyzaj yaratmak için bitki seçimini desteklemesi gereken etkin sulama yöntemleri son derece önemlidir. Bu durumda, kullanılacak alanın boyutu, kullanım amacı, ve uygulanacak peyzaj düzenleme anlayışı göz önünde bulundurularak elimizdeki alana yönelik bir sulama projesi oluşturulabilir. Sulamanın yanında gübreleme de bitkilerin yaşamlarını sağlıklı olarak sürdürebilmeleri için gereklidir. Her durumda olduğu gibi, su-etkin peyzaj düzenlenmesinde de budama, yabancı ot mücadelesi, ve zararlıların kontrolü gibi sürekli ilgilenilmesi gereken bakım çalışmaları bulunmaktadır.
Günün sonunda, ülkemizi yemyeşil bir durumda görmek hepimizin hakkı! Kurakçıl peyzaj, bunu bir hayalden gerçeğe çevirmeyi mümkün kılan bir araç olarak benimsenmeli ve ülkemizdeki yeşil alanların planlama, tasarım, ve uygulanmasında kullanılmalıdır. Gelişim ve ilerlemenin en önemli adımı olan eğitimin önemini de göz önünde bulundurarak, üniversitelerimizin Peyzaj Mimarlığı eğitimi veren bölümlerinde, kuraklık peyzajı konusuna yönelik eğitime ağırlık verilmelidir.
Çise Ünlüer (31 Ocak 2010)
ciseunluer@hotmail.com
No comments:
Post a Comment